عمان سرزمین فرصت های طلایی

امکانات بینظیر کشور عمان برای صنایع و کار آفرینان ایرانی

عمان مهمترین و راهبردی ترین همسایه  جنوبی ایران است؛ کشوری که همراه با همسایه شمالی خود یعنی ایران نقش پررنگی درتأمین امنیت شاهراه ترانزیتی انرژی دنیا دارد.

• موقعیت این کشوربه نحوی است که از سه طرف به دریا متصل است ودامنه آن ازیکطرف به خلیج فارس و دریای عمان میرسد وازطرف دیگر به اقیانوس هند و دریای عرب محدود میشود.
• افزون براین عمان، با سه کشور یمن، عربستان سعودی و امارات متحده عربی نیز مرز خاکی مشترک دارد و از طریق «مُسَندَم» برتنگه هرمز مشرف است.

عمان در میان کشورهای حوزه خلیج فارس جایگاه ویژهای دارد چراکه این کشور در عمل ظرفیتهای بالقوه و بالفعل بالایی در مقایسه با سایر کشورهای جنوبی ایران دارد. این کشور به لحاظ ژئوپلیتیکی دارای اهمیت خاصی است.
به طوری که ازیک طرف به اقیانوس هند و دریای عرب وازطرفدیگر به دریای عمان وخلیج فارس متصل است،همچنین یک ساحل تقریباً دو هزار کیلومتری در اختیاردارد واز طریق استانَ«مُسَندم»باقرارگرفتن درکرانه تنگه هرمز،برسریکی از اصلی ترین شاه راه های ترانزیت انرژی دنیا قرار گرفته است.

سلطنت عمان در چند جمله کوتاه!

عمان یک کشور پادشاه نشین است که جزء کشورهای در حال توسعه خاورمیانه محسوب می‌شود و در چند سال اخیر رشد بسیار خوبی در اقتصاد داشته است و توانسته فرصت های تجاری خیلی خوبی را برای خودش و کسانی که در بازارهای این کشور سرمایه‌ گذاری کرده اند، ایجاد کند.

پادشاهان معاصر عمان

عمان به لحاظ سیاسی به صورت متمرکز اداره وهمه راه های سیاسی به نحوی به سلطان یا پادشاه ختم میشود.

سلطان هیثم حاکم فعلی این کشور است.

که پس از سلطنت طولانی و با ثبات سلطان قابوس ،پادشاه فقید عمانبه سلطنت رسیده است.

روابط ایران و عمان

ایران و سلطنت عمان پیوندهای عمیق اجتماعی ، فرهنگی و اقتصادی دارند و ممتاز ترین روابط سیاسی را با سلطنت عمان داریم و این کشور همواره  نقش میانجی را در مسایل مختلف برای ایران داشته و عمان را میتوان به عمان همسایه و دوستی قابل اعتماد شناسایی نمود ، قابل ذکر است که سابقه این سطح از روابط محدود به دوران پس از پیروزی انقلاب نمی شود و سابقه بسیار کهن داشته است بطوری که مسقط یکی از لنگرگاههای اولیه تجار و دریانوردان ایرانی بوده است و حتی در جریان قائله نبرد ظفار در دوران سلطان قابوس (پادشاه فقید عمان ) ایران خدمات بسیار زیادی را در ثبات این کشور و سلطنت آن ارائه نموده است فلذا عمان یکی از دوستان و نزدیکان ایران محسوب میشود.

ایران و عمان تصمیم گیرنده برای تنگه هرمز هستند و می توانند تصمیم بگیرند که این تنگه بسته یا باز باشد که با این تصمیم ممکن است اتفاقات خیلی زیادی برای اقتصاد دنیا بیافتد، پس این منطقه یک منطقه استراتژیک و مهم برای کشور عمان هست . که ایران و عمان در ثبات و امنیت آن مشارکت دارند.

این کشور در قرن نهم میلادی به اوج رونق خود رسید و با گذشت زمان این عظمت را از دست داد. اختلافات مذهبی و برخوردهای ناشی از آن به مرور زمان باعث فرسوده شدن شکوه و عظمت عمان گردید!

اقتصاد کشور عمان

کشور عمان با ۵٬۵ میلیارد بشکه ذخایر اثبات شده نفت خام، بیست و دومین کشور در جهان و هفتمین کشور در منطقه خاورمیانه از نظر میزان ذخایر نفت است. این ذخایر به‌طور عمده در مناطق خشکی شمالی و مرکزی و در میدان‌های کوچک و پراکنده واقع شده‌اند. عمان با تولید حدود یک میلیون بشکه در روز، بیست و پنجمین تولیدکننده نفت خام جهان است. اقتصاد این کشور همانند تعداد زیادی از کشورهای خاورمیانه وابسته به درآمد نفت است. بیش از ۶۷ درصد از درآمد این کشور از صنایع نفت و گاز حاصل می‌شود. هرچند که طبق آمارهای منتشر شده از سوی بانک مرکزی عمان، در سال ۲۰۱۶ تنها ۲۶ درصد از تولید ناخالص داخلی (GDP) این کشور مبتنی بر درآمدهای نفتی بوده‌است. مقصد اکثر محمولات نفت خام صادراتی عمان کشورهای چین، تایلند، کره جنوبی و ژاپن هستند. سامانه خط لوله عمان بیشتر روی تحویل نفت خام به تنها پایانه صادرات نفت این کشور در بندر فحل (میناء الفحل) متمرکز است. مهم‌ترین پروژه راهبردی نفتی این کشور تا سال ۲۰۲۱، طرح احداث یک پالایشگاه ۲۳۰ هزار بشکه‌ای با مشارکت شرکت نفت بین‌المللی کویت (KPI) به ارزش هفت میلیارد دلار، ساخت چندین مجتمع پتروشیمی در مجاورت این پالایشگاه و احداث مخازن ذخیره‌سازی نفت خام تا ظرفیت ۲۰۰ میلیون بشکه در منطقه الدقم است.

رشد اقتصادی هر کشور نیاز است که مراوداتش را با سایر کشورها بیشتر کند، سرمایه ‌گذار هایی از کشورهای دیگر جذب کند و بتواند ظرفیت‌ های تجاری خودش را افزایش دهد.

در حال حاضر این کشور توانسته است یک موقعیت خیلی خوب سرمایه گذاری برای خارجی ها و اتباع خارجی خودش ایجاد کند که این موقعیت ها باعث شده جمعیت عمان یک مقداری رو به افزایش برود.

استان های عمان شامل استان مسندم می باشد که از خاک کشور جدا مانده است، استان مسقط پایتخت این کشور، استان های ظاهره، وسطی، داخلیه، شرقیه، باطنه جنوبی و باطنه شمالی تقسیمات کشوری عمان را مشخص می کنند.

ظرفیت های اقتصادی عمان

کالاهای صادراتی مهم عمان شامل نفت خام، صادرات مجدد کالا، ماهی، فلزات و پارچه است و کالاهای وارداتی مهم آن نیز شامل ماشین‌آلات و تجهیزات حمل و نقل، کالاهای صنعتی مواد غذایی و روغن صنعتی است. دولت کشور عمان اعلام کرده که به سرمایه گذاران خارجی مالکیت صد در صد داده می‌شود، افراد می‌توانند از وام‌های کلان با بهرهٔ کم استفاده کنند و شرایط اعطای وام به سرمایه گذاران کشور عمان روز به روز بیشتر می‌شود. در کشور عمان معافیت‌های گمرکی برای سرمایه‌گذاری دیده می‌شود و به‌طور کلی وارد کردن تجهیزات صنعتی نیز بسیار مهم است، معافیت‌های گمرکی برای وارد کردن مواد اولیه کارخانه ای کشور عمان به‌طور جدی دنبال شده‌است. ارائه بیمه اعتبارات صادراتی از طریق ضمانت نامه‌های صادراتی نیز دیده می‌شود و آژانس‌های مالی در این کشور رشد بهتری نسبت به سال‌های گذشته داشته‌اند. ورود کشور عمان به سازمان تجارت جهانی و همین‌طور توافق‌نامه‌های تجارتی آزاد در این کشور سبب می‌شود که تأثیر مثبتی بر روی اقتصاد کشور عمان دیده شود. اقتصاد کشور عمان یکی از با ثبات‌ترین کشورهای GCC محسوب می‌شود و نرخ تورم در این کشور، صفر است.

واحد پول این کشور ریال عمان است. هر ریال عمان معادل ۲٫۶ دلار آمریکا و هر دلار معادل ۰٫۳۸۴ ریال عمان است. (آوریل ۲۰۲۲)

عمان به منظور کاهش وابستگی به نفت روی موقعیت جغرافیای خود حساب ویژهای باز کرده است؛ از این رو پنج محور گردشگری، خدمات و پشتیبانی، صنعت، ماهیگیری و معدنکاری را پیشران برنامه های میان مدت خود قرار داده است.

دامداری، کشاورزی و ماهیگیری  از دیرباز و حتی قبل از اینکه نفت در این کشور کشف شود سابقه دیرین داشته و این صنعت ادامه هم خواهد داشت ولی نقش آنچنانی در رشد و توسعه این کشور نداشته است و تصمیم بر توسعه این حوزه های اقتصادی گرفته شده است.

قایق سازی و کشتی سازی کشور هم صنعت بسیار قوی است که در این صنعت حرف‌ های زیادی برای گفتن دارند.

در بخش دارایی، مالیات و سرمایه‌ گذاری که فعالیت بانک‌ های تجاری در عمان و سرمایه‌ گذاری شرکت‌ های خارجی در این کشور سهم بسیار بزرگی در رشد و توسعه این کشور ایفا می کند.

مبادلات تجاری عمان و ایران

حجم تجارت ایران و عمان در دو دهه اخیر افزایش چشمگیری داشته است.این کشور تاکنون کمک بسیاری به ایران برای کاهش تأثیرتحریمهای ظالمانه غرب کرده است.

بیشترین حجم تبادلات ایران و عمان مربوط به سال۲۰۱۷بوده که به دلیل اعمال مجدد تحریم های ظالمانه آمریکا این میزان به شدت سقوط کرده است.

فولاد، قیر ، دام و مواد غذایی (محصولات کشاورزی تازه و صنایع غذایی) بیشترین میزان صادرات ایران به عمان را تشکیل میدهند.

بخش بزرگی از این صادرات از طریق دریا انجام میشودکه بنادر صُحار والسویق بیشترین تبادلات تجاری با ایران را فراهم کرده اند.

عمان در چند دهه اخیر پیشرفت چشمگیری داشته است؛با این وجود بیکاری جوانان از اصلی ترین معضلات اقتصادی این کشوربه حساب می آید.

شواهد آماری حاکی از آن است که نزدیک به۵۰درصد از جوانان عمانی بیکار هستند؛این درحالی است که۷۷درصد نیروی کار عمان را خارجیها تشکیل میدهند.

هرچنداین کشوردر چند سال اخیر به سمت تنوع بخشی اقتصادی درحرکت است امابه دلیل وابستگی به نفت، از کسری بودجه رنج میبرد. عمان به منظور کاهش وابستگی به نفت بر موقعیت جغرافیای خود حساب ویژه ای باز کرده است؛

جوانان عمانی ازیک سو مایل به فعالیت در دسته ای از مشاغل نیستند وازسوی دیگربه دلیل دانش،تخصص و مهارت پایینی که دارند نمیتوانندبسیاری ازموقعیتهای شغلی را تصاحب کنند.به همین دلیل آماربیکاری در این کشور بسیار زیاد است.

عمان بیشترین میزان واردات را از امارات متحده عربی، چین، عربستان سعودی و هند داردکه سهم امارات قابل توجه است.

بیشترین میزان صادرات نفت این کشور به چین و بعد با اختلاف زیادبه هند است.

برنامه توسعه عمان مبتنی برسندچشم انداز۲۰۴۰

این اسناد با توجه به وضعیت اقتصادی عمان در دو دهه گذشته تدوین شده اند و هدف اصلی آنهاتنوع بخشیدن به اقتصاد عمان است.عمان پس از به قدرت رسیدن سلطان قابوس دو سندچشم انداز۲۰۲۰و۲۰۴۰را برای خود ترسیم کرد.

اهداف سندچشم انداز۲۰۲۰به میزان قابل قبولی محقق شد . با توجه به اینکه سند چشم  ا نداز۲۰۴۰در زمان حیات سلطان قابوس وتحت نظارت و راهبری هیثم بن طارق (سلطان جدید عمان) نگاشته شد؛ لذا شخص سلطان هیثم بیش ازهرکس دیگری بر آن مسلط است و بر اجرای آن تعصب و اصرار خواهد داشت؛ لذا آشنایی با محورهای اصلی این سند برای شناخت مسیر آینده عمان درزمینه های مختلف وبه خصوص بخش اقتصاداین کشوراهمیت دارد.

محورهای اصلی این سند عبارتند از:

انسان و اجتماع، اقتصاد و توسعه، دولت و عملکرد نهادی.

 اهداف سندچشم انداز نیز به این قرار است:

1. افزایش نسبت حضورشهروندان عمان در بخش خصوصی تا۴۲درصد،
2. افزایش سرمایه گذاری خارجی به نسبت۱۰درصد ازتولیدناخالص داخلی،
3. دستیابی به رشد متوسط سالانه ۶درصد،
4. افزایش سهم بخش غیرنفتی ازتولید ناخالص داخلی عمان به۹۳درصد،
5. تبدیل عمان به کشوری پیشرفته و ارتقای اقتصاد این کشور،
   استفاده از موقعیت جغرافیایی عمان برای تبدیل این کشور به قلب راههای تجارت جهانی.

عمانی ها در سندچشم انداز۲۰۲۰نیز اهداف دور از دسترسی برای خود طراحی نکرده بودندامادر تحقق این اهداف نیز به موفقیت کامل نرسیدند. یکی از مشکلات حاد عمان که جنبه امنیتی پیدا کرده،مسئله بیکاری جوانان است که در این سند به دنبال چاره جویی برای حل آن هستند.

تنوع بخشی به اقتصاد وافزایش سهم بخش غیرنفتی ازتولید ناخالص داخلی عمان به۹۳درصد یکی از اهداف بزرگ واغراق آمیز این سند محسوب شده و با توجه به شرایط فعلی اقتصاد عمان، رسیدن به این هدف ناممکن به نظرمیرسد.

موقعیت جغرافیایی عمان برای این کشور شرایطی رافراهم کرده که می تواند از اهمیت تنگه هرمز، بندرجبل علی و سایر بنادر منطقه بکاهد و به دلیل دسترسی به خلیج فارس، دریای عمان، دریای عرب و اقیانوس هند موقعیت ترانزیتی فوق العاده ای برای دسترسی به شرق آفریقا،یمن وهند ایجادکند.

دولت عمان بخشهای زیررابه عنوان موتورهای توسعه سندچشم انداز۲۰۴۰خودمعرفی کرده است:

❖ گردشگری
❖ لجستیک وحمل ونقل
❖ صنایع
❖ شیلات ،دامداری وکشاورزی
❖ معدن
برای شناخت جزئی و بیشتر از برنامههای دولت عمان درباره این پنج محور،لازم است برنامه ریزی های میان مدت عمان
که درقالب برنامه های توسعه صورت بندی میشوندموردمطالعه قرارگیرند؛این برنامه های میانمدت چهارگانه درواقع
همان برنامه های توسعه عمان هستندکه در راستای رسیدن به سند چشم انداز۲۰۴۰طراحی شده اند.

فرصتهای اقتصادی که در عمان برای اقتصاد و تجارت ایران متصور است:

با توجه به روابط ممتاز و بسیار عالی فی مابین جمهوری اسلامی ایران و سلطنت عمان همچنین برنامه های توسعه اقتصادی اجتماعی کشور عمان ، جذابیتهای بسیار زیادی برای اقتصاد ایران  در کشور عمان وجود دارد، از صنایع دستی بخصوص تا بازار بسیار بکر برای دانشگاههای ایرانی و پارکهای علم و فناوری ، عمان میتواند فرصتهای بیشمار جذب سرمایه گذاری برای صنایع ، استارت آپها و خدمات در بخش های مختاف بخصوص گردشگری را فراهم نماید همچنین این کشور خود بازار خوبی برای کالاهای ایرانی است و مهم تر از تمام این مسایل عمان دروازه طلایی ورود به بازار میلیارد دلاری افریقا برای ایرانیان محسوب میشود، با توجه با عدم وجود نیروی کار ماهر بومی در کشورر عمان فرصتهای بینظیری در بخش های علمی ، سلامت ، خدمات فنی و مهندسی ، عمران و ساختمان ،همچنین صنعت این کشور برای ایرانیان فراهم میباشد که شایسته توجهات و تمرکزبسیار زیاد دستگاههای دولتی و بخش خصوصی برای گشایش های تجاری و اقتصادی فی مابین است ، در حال حاضر یکی از سهل ترین و در دسترس ترین امکانات تجاری برای ایران در راستای تحرک اقتصادی و تجاری و در جهت نوسازی و توسعه همه جانبه اقتصادی را کشور عمان میتواند فراهم کند ، عمان سرزمین فرصتهای طلایی اقتصادی و تجاری برای ایران است کشوری که سنگ فرش خیابانهای آن از طلاست اما بیاد داشته باشیم که فرصتهای تجاری و بازار عمان منتظر ما نمی ماند و این فرجه بسیار ارزشمند به زودی با یا بدون همراهی ایرانیان به مسیر توسعه خود ادامه خواهد داد. امید است اتاق های بازرگانی و تعاون ایران با برنامه ریزی عملیاتی و اجرایی با کمک و پشتیبانی دستگاههای دولتی نقش پررنگی برای بهرمندی از فرصتهای تجاری کشور عمان برای توانمند سازی اقتصاد داشته باشند.